Παρασκευή 21 Ιουλίου 2023

“…Φτάνει το πλοίο. Υψωμένη σημαία. Ίσως έρχεται ο κύριος Νομάρχης.”

Σαν σήμερα αυτοκτόνησε ο Κώστας Καριωτάκης . 

Όταν ήμουν  έφηβος στη Σάμο ήρθα σε επαφή με το έργο του μέσω του μαθήματος των Νεοελληνικών με το εκπληκτικό πεζό του που σατύριζε τον αυταρχισμό, τη γραφειοκρατία και την αναποτελεσματικότητα του Μεσοπολεμικού Κράτους.  Αργότερα και με το ποίημα του "είμαστε κάτι ξεχαρβαλωμένες κιθάρες" . 

Ο τίτλος που τον "ακολουθούσε" στα μαθήματα ήταν "ο "μελαγχολικός αυτόχειρας ποιητής". 

Παρόλα αυτά, εμένα  από εκείνη την εποχή το "επιθανάτιο" μάλλον ποίημα του "Πρέβεζα", τραγουδημένο από τον σταρ της εφηβείας μας Βασίλη , μου αποκάλυπτε  πόσο έμοιαζε η Πρέβεζα του με τη δική μου Σάμο και κάθε ελληνική μικροεπαρχία, ειδικά αν αισθάνεσαι ότι δεν έχεις συνδέσεις.  

Βέβαια τον ποιητή τον αποκόψανε βίαια από τις συνδέσεις του και ίσως εκδηκητικά, γιατί πέραν του ότι ήταν συνδικαλιστής, τότε που σχεδόν απαγορευόταν ο συνδικαλισμός στο Δημόσιο, έγραφε και άλλα τέτοια κομμάτια και καυτηρίαζε την φαμφαρώδη μηδενικότητα των εξουσιών χωρίς όραμα. 

Δεν λέγεται  ευρέως μάλιστα  ποία  ήταν η αιτία της αυτοκτονίας,  (που την κατέγραψε και ο τύπος της εποχής): Ο Καριωτάκης περίμενε προαγωγή, γιατί είχε την προϋπηρεσία και τα προσόντα:  Ήταν πτυχιούχος νομικής, δυσεύρετο στο τότε Δημόσιο.  Όμως είδε αντί για αυτόν να προάγονται άλλοι που ήταν απόφοιτοι γυμνασίου . Όταν μάλιστα διαμαρτυρήθηκε "έφαγε" δυσμενή μετάθεση στην επαρχία. Όπως έγραψαν  αυτό ήταν η αφορμή για να πάθει κατάθλιψη ("νευρασθένεια" την έλεγαν τότε) και αυτό ξέρουμε σήμερα ότι χωρίς "συνδέσεις και υποστήριξη" μπορεί να οδηγήσει και στην αυτοκτονία. 

Δεν άντεξε λοιπόν στις επιθέσεις ο ποιητής.  Αλλά και αν άντεχε, πιθανό ήταν λόγω των αντιδράσεων του στις αυθαιρεσίες και τον αυταρχισμό, "να τον τυλίξουν σε μια κόλλα χαρτί" σαν Κομμουνιστή με το "Ιδιώνυμο" . Να τον στείλουν εξορία, να καταλήξει στην Ακροναυπλία και να τον εκτελέσουν στην Καισαριανή.  ( Χωρίς να έχουν το "Ιδιώνυμο", φαίνεται να στήνουν ολόκληρη σκευωρία σε βάρος του για να τον εξοντώσουν ηθικά και οικονομικά, γεγονός που ενέτεινε ακόμα περισσότερο την ψυχολογική πίεση που τον οδηγεί στο "μοιραίο διάβημα".) 

Δεν διώχθηκαν με το "ιδιώνυμο " μόνο Κομουνιστές. Συχνά έφτανε αυτό που έκανε ο Καριωτάκης, να μπεις μπροστάρης σε ένα συνδικαλιστικό κίνημα, για να θεωρηθεί ότι έργω προετοιμάζεις την νέα Μπολσεβικική Επανάσταση. Βέβαια, μετά τις φυλακές και τα ξερονήσια όλοι σχεδόν γινόταν Κομμουνιστές, εξάλλου οι άλλοι τους το έδειξαν: Ή "πάπια" ή εξόριστος. 

Ειρήσθω εν παρόδο το "ιδιώνυμο" τον ίδιο μήνα της αυτοκτονίας του ποιητή, τον Ιούλη του 1928 αναγγέλθηκε από τον Βενιζέλο, λίγους μήνες μετά κατατέθηκε στη Βουλή και το 1929 ψηφίστηκε εν μέσω πολλών αντιδράσεων ως νόμος 4229 /1929 . 

Κλείνοντας θα γράψω ότι θυμώνω πολύ σήμερα, όταν μετά όλα αυτά , θεριεύει το "σώπα μη μιλάς, σκέψου ότι εσύ έχεις μια δουλίτσα..." 

Ας μη γίνουμε "πάπιες"..

Υ.Γ. Δύο από τις κατηγοριοποιήσεις των αυτοκτονιών σύμφωνα με τον ιδρυτή της Κοινωνιολογίας Εμίλ Ντυρκέμ μπορεί να συνδεθούν με την πράξη του ποιητή . Με την λεγόμενη 'φαταλιστική" , μοιρολατρική (αν και την αδικεί ο όρος) αυτοκτονία που εμφανίζεται σε καταπιεστικά, αυταρχικά περιβάλλοντα θα υπάρξουν άνθρωποι που θα προτιμήσουν να αυτοκτονήσουν παρά να ζήσουν σε τέτοιες κοινωνίες, με την έννοια ότι αυτές δεν αφήνουν ελπίδα τροποποίησης των κοινωνικών ρθμίσεων τους που προκαλούν πόνο. Όπως εμφανίζεται εν τοις πράγμασι και ο καζινοκαπιταλισμός μας της σήμερον  δηλαδή. Επίσης με την «ανομική αυτοκτονία» σε περιπτώσεις κατά τις οποίες το άτομο βρίσκεται απρόσμενα σε μια κατάσταση όπου η καθιερωμένη σχέση του με την κοινωνία και τους θεσμούς της «καταρρέει». Υπάρχει τόσο διαβρωτικό άγχος που η ανυπαρξία φαντάζει λύση.  

 

Πίσω από τις γραμμές μιας ψευδοαναμόρφωσης…

  "ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ"  ΑΠΟΨΕΙΣ 02.01.24 16:00 Αλέξανδρος Σταθακιός*      Σε αρκετές τελευταίες δημόσιες τοποθετήσεις της διο...